De renovatieverplichting is een wet die sinds 1/1/2023 nieuwe eigenaars van energieverslindende woningen en appartementen (met een EPC-label E of F)  verplicht om binnen de 5 jaar energetisch te renoveren tot minimum EPC-label D – voorlopig althans, want het minimum energiepeil zal stapsgewijs verstrengen:

• Tot label C vanaf 2028
• Tot label B vanaf 2035 (2040 voor appartementen)
• Tot label A vanaf 2040 (2045 voor appartementen)

Laten we eerlijk zijn, op lange termijn is het niet echt interessant om slechts tot energielabel D of zelfs C te renoveren. Er zijn verschillende redenen waarom een grondige renovatie met als einddoel label A en rekening houdend met de woonwensen op lange termijn vanaf het begin de voorkeur verdient:

• Verbetering wooncomfort: Naast energiebesparing is wooncomfort ook van groot belang bij renovatiewerkzaamheden. Niet enkel de isolatiewaarde van onze bestaande woningen zijn verouderd, ook de woonervaring is dat. Helaas houdt de huidige renovatieplicht hier geen rekening mee. Vanwege de relatief korte tijdspanne van 5 jaar en de hoge kosten van renovaties bestaat het risico dat sommige mensen snelle en minder doordachte beslissingen nemen om aan de energievereisten te voldoen, terwijl er te weinig aandacht wordt besteed aan het verbeteren van het wooncomfort en de algehele woonervaring. Wooncomfort gaat niet alleen over het handhaven van een aangename temperatuur. Neem bijvoorbeeld de ruimtelijke indeling: door kamers opnieuw in te delen, ruimtes te openen of multifunctionele ruimtes te creëren, kan de algehele woonervaring aanzienlijk verbeterd worden. Ook het aanpassen van raamopeningen om meer natuurlijk licht binnen te laten en het uitzicht te verbeteren, draagt bij aan een comfortabelere leefomgeving en meer welzijn.

• Waarde van de woning op termijn: het energielabel van een woning wordt steeds belangrijker. Slecht scorende woningen worden minder waard, dus label D lijkt nu goed maar is dat over enkele jaren niet meer. Nog enkele jaren later zal ook label C een slechte score zijn en uiteindelijk zal ook label B een slechte score zijn. Je (financiële) inspanningen gaan zo in rook op. En je wil toch iets aan je kinderen of andere erfgenamen nalaten?

• Kostenbesparing op lange termijn: Energiebesparende werken aan een woning zijn vaak ingrijpend en prijzig, zelfs voor een kleine labelsprong. Renoveer je in eerste instantie tot EPC-label D en wil je later je energielabel nog eens verbeteren, dan zullen de kosten voor beide renovaties samen hoger uitvallen dan wanneer je het meteen grondig had aangepakt. Neem bijvoorbeeld het aanbrengen van dakisolatie. Misschien is het aanbrengen van 8 cm dakisolatie voldoende om label D te halen. Het plaatsen van 8 cm isolatie is goedkoper dan 20 cm isolatie of meer, maar het verwijderen en na de isolatie opnieuw plaatsen van dakpannen en zonnepanelen brengt ook aanzienlijke kosten met zich mee en dat betaal je liever maar 1 keer. Met een masterplan voorkom je dat je op lange termijn dubbel betaalt omdat je bepaalde aspecten niet hebt meegenomen in je initiële renovatieplan.

• Lock-ins vermijden: Je hoort het al aankomen: als je ondoordacht te werk gaat is de kans groot dat bepaalde renovaties leiden tot beperkingen of belemmeringen voor toekomstige aanpassingen, upgrades of veranderingen. Bepaalde keuzes nu kunnen het technisch en/of financieel moeilijk of onmogelijk maken om toekomstige keuzes te realiseren.  

Bijvoorbeeld:

• Je brengt dakisolatie aan en vervangt je ramen en voldoet daarmee aan de huidige verplichting. Je vervangt die lelijke tegelvloer door een mooie parket, installeert een nieuwe keuken en richt je woonkamer helemaal in want het oog wil ook wat.
• Maar enkele jaren later wil je een beter EPC-label halen. Vloerisolatie is een logische volgende stap omdat de gevels en daken al voldoende geïsoleerd zijn. Om dat mogelijk te maken moet je echter de keuken en ander maatwerk uitbreken, leidingen van elektriciteit en sanitair raken beschadigd bij het uitbreken van de vloer en moeten vernieuwd worden, de betonplaat moet verlaagd worden -oh nee, de niet-dragende binnenmuren (zonder fundering) stonden op die betonplaat en moeten dus ook afgebroken en vernieuwd worden. Na het aanbrengen van de vloerisolatie moet alles weer opgebouwd en afgewerkt worden. De kosten voor die mooie vloer, keuken, schilderwerken enz. betaal je nu dus een tweede keer.
• Nog een aantal jaren later wil / moet je uiteindelijk label A halen en zal het noodzakelijk zijn (ook omdat we af moeten van fossiele brandstoffen) om te verwarmen op lage temperatuur, met bijvoorbeeld een warmtepomp. Een goed geïsoleerde woning en een afgiftesysteem op lage temperatuur zijn daarvoor absolute vereisten. Dat kan bestaan uit vloerverwarming of lage-temperatuur-radiatoren (die zijn groter dan radiatoren die ontworpen zijn voor hoge temperaturen om evenveel warmte te kunnen afgeven).

Dus die net geïsoleerde vloer, had je maar beter meteen voorzien van vloerverwarming…

(nota: Het is financieel gezien absoluut niet interessant om te investeren in een warmtepomp als je woning nog niet goed geïsoleerd is, omdat je dan veel elektriciteit moet betalen om te verwarmen. Het is dus niet de eerste stap in je energetisch renovatieplan, maar je kan er wel reeds rekening mee houden)

Uiteindelijk zullen alle woningen wel gerenoveerd moeten worden tot EPC-label A, dus een masterplan met een holistische aanpak is geen overbodige luxe.

• Klimaatdoelstellingen: laat ons de doelstelling van de renovatieverplichting en energetisch renoveren niet uit het oog verliezen: CO2-neutraliteit. Het streven naar CO2-neutraliteit vereist meer dan alleen het minimaliseren van de uitstoot van een gebouw tijdens de gebruiksfase. We moeten ook aandacht besteden aan de uitstoot die gepaard gaat met het ontginnen van nieuwe grondstoffen, de productie van nieuwe materialen, het transport en de uiteindelijke verwerking van materialen en producten aan het einde van hun levensduur. De renovatieverplichting schiet zijn doel dus voorbij als je een renovatie niet slim aanpakt en de ingrepen van een beperkte renovatie een aantal jaren later opnieuw moet aanpakken omdat je geen rekening hield met de langetermijndoelstellingen. Het is dus van cruciaal belang om bij renovaties niet alleen te streven naar het voldoen aan de minimale eisen, zoals een bepaald energielabel, maar om verder te kijken naar de bredere milieueffecten en langetermijndoelstellingen zoals CO2-neutraliteit. Op die manier dragen we bij aan een duurzame toekomst en vermijden we onnodige belasting van het milieu en extra kosten op de lange termijn.

Het is duidelijk dat een grondige renovatie vanaf het begin de meest verstandige keuze is. We begrijpen dat renoveren naar label A aanzienlijk hogere kosten met zich meebrengt dan renoveren naar label D, C of B, en dat dit niet voor iedereen (meteen) haalbaar is. Echter, het uiteindelijke doel is dat alle woningen EPC-label A behalen. Om technische, financiële en ecologische redenen is het van cruciaal belang om dit als doel te stellen en een (gefaseerd) renovatieplan op te stellen dat haalbaar is en ook rekening houdt met je specifieke woonwensen.

Een goed interieur lijkt de laatste stap, maar is eigenlijk het beginpunt.

Alhoewel een interieurarchitect geen energie-expert is en ook geen architect, is een samenwerking sterk aan te raden omdat de renovatieplicht enkel focust op de energetische renovatiewerken van een woning en daarbij iets heel belangrijk uit het oog verliest: een doordachte indeling, het comfort, de beleving en de functionaliteit van de woning.

Goede interieurarchitectuur begint hiermee:

• hoe beweeg je je doorheen de woning;
• wat doe je waar;
• hoe staan verschillende ruimtes en functies in relatie tot elkaar m.b.t. zichtlijnen, akoestiek en privacy;
• hoe breng je voldoende daglicht binnen;
• hoe zijn de ruimtes en de invulling georiënteerd;
• welk gevoel en gedrag wekt de ruimte op;
• …

Zaken waar je aan moet denken voor je energetische ingrepen laat uitvoeren, alweer om fouten en dubbele kosten te vermijden.

Het is duidelijk dat een doordacht interieurplan de basis vormt voor een duurzame renovatie. Inderdaad, hiermee bedoelen we ook dat een energetische renovatie niet per se duurzaam is, omdat bij de renovatieverplichting de focus enkel op het energetische aspect van een gebouw tijdens de gebruiksfase ligt. Een duurzame renovatie daarentegen omvat wel de energetische elementen, maar houdt ook rekening met alle andere aspecten die belangrijk zijn. Een duurzame renovatie houdt rekening met de impact van de renovatie op het welzijn en de financiën van de bewoners, het milieu en de maatschappij, op korte én lange termijn.

Een doordacht interieur moet het vertrekpunt vormen van een masterplan voor een energetische renovatie. De keuze van materialen, verlichtingsarmaturen, meubels, kleuren, enzovoort, oftewel de “finishing touch” van een goed interieur, kan in een latere fase plaatsvinden om de kosten te spreiden.

Verplicht of niet, we moeten met zijn allen streven naar duurzame woningen met dien verstande dat een energetische renovatie niet per se duurzaam is, maar een duurzame renovatie wel een energetische renovatie behelst.
De renovatieplicht kan een uitdaging zijn, maar met onze hulp als interieurarchitect kun je ervoor zorgen dat jouw renovatieproject op zowel functioneel als esthetisch vlak succesvol is. Bovendien kunnen we je helpen om de werken gestructureerd en -indien nodig- gefaseerd aan te pakken.

Wij geloven graag dat elke duurzaam gerenoveerde woning afzonderlijk een steentje bijdraagt in het creëren van een gezonde, leefbare en veerkrachtige wereld voor zowel de huidige als de volgende generaties en willen daar graag met onze expertise aan meewerken, samen met jou. 

Are you in?